pl

Polacy na emigracji. Powody, historia i przyszłość polskiej emigracji

05.11.2020

Jeszcze do niedawna Polska była typowym krajem emigracyjnym. Oznacza to, że więcej było Polaków wyjeżdżających z ojczyzny niż osób, które przyjeżdżały do naszego kraju. Mimo iż duża fala imigrantów zza wschodniej granicy powoli zmieniała w ostatnich latach te tendencje, emigracja zawsze była i będzie tematem istotnym dla naszego narodu. 

Emigracja – tragiczna konieczność czy szansa?

Na przestrzeni lat zmieniały się kraje, do których wyjeżdżali Polacy, powody owych wyjazdów, a także sam charakter emigracji. Pytanie „emigracja – tragiczna konieczność czy szansa?”, jest wciąż na tyle istotne, by pojawiać się w kolejnych szkolnych rozprawkach i raz na jakiś czas zajmować nagłówki portali informacyjnych. Pod samym słowem emigracja kryje się jednak kilka różnych zjawisk. Są to zarówno krótkie wyjazdy zarobkowe, praca sezonowa, wyjazdy na studia, jak i emigracja długookresowa czy tzw. emigracja okrężna, polegająca na tym, że pracownicy dzielą swoje życie na dwa kraje – jeden, w którym zarabiają i drugi, w którym żyją, mają rodzinę i gdzie zamierzają osiąść na stare lata. Ten ostatni model szczególnie popularny jest w przypadku emigracji do Niemiec, ze względu na bliskość geograficzną tego kraju.

Polska emigracja i jej przyczyny

Emigracja Polaków miała różne przyczyny. Burzliwa historia Polski sprawiła, że możemy wymienić kilka fal emigracji podyktowanych przede wszystkim względami politycznymi, choćby po powstaniu listopadowym, w trakcie i po drugiej wojnie światowej czy w latach 80. XX wieku. Dziś przeważają kwestie ekonomiczne, takie jak poziom bezrobocia i wysokość płac (jest to więc głównie emigracja zarobkowa) oraz czynniki socjopolityczne, wśród których można wymienić jakość i dostępność usług publicznych (np. opieki zdrowotnej czy edukacji), wolność, bezpieczeństwo (również socjalne) czy nawet szanse na rozwój zawodowy.

Choć w przypadku emigracji z Polski nie odgrywa to jeszcze dużej roli, nie można zapomnieć o tym, że konieczność wyjazdu z własnej ojczyzny może wiązać się także z czynnikami ekologicznymi, takimi jak zanieczyszczenia powietrza, niedobór wody pitnej i żywności, podnoszenie się poziomu wód czy ekstremalne zjawiska pogodowe. Polska emigracja wiąże się natomiast ze zjawiskiem zwanym emigracją łańcuchową. Polega ono na tym, że Polacy żyjący obecnie na emigracji często zachęcają do przyjazdu swoją rodzinę, a nierzadko ich wyjazdem z kraju inspirują się również znajomi i sąsiedzi. Nie jest więc rzadkością to, że przykładowo z niewielkiej wsi do konkretnej zagranicznej miejscowości wyjeżdżają dziesiątki czy nawet setki osób, zachęconych sukcesem pierwszych śmiałków.

Polacy na emigracji – krótka historia  

Badacze wskazują, że polska emigracja miała kilka fal. Przykładowo, powstanie listopadowe rozpoczęło tzw. Wielką Emigrację, wiążącą się z wyjazdem wielu artystów, ludzi nauki oraz polityków, którzy osiedlali się głównie we Francji. Przymusowe i dobrowolne migracje polskiej ludności w dużej skali miały miejsce również w trakcie I i II wojny światowej. Po wojnie, w okresie PRL-u, wielu Polaków wyjechało do Francji, Stanów Zjednoczonych i RFN. Dość częstym wyborem była też emigracja do Hiszpanii, Australii i Skandynawii.

Duże fale migracji przyniosły same lata 80. i 90., najpierw z uwagi na uwarunkowania polityczne, a później przez wzgląd na liberalizację przepisów paszportowych. Po 1989 roku emigracja z Polski była już prostsza, bo nie wymagała zgody władzy, a kolejne europejskie państwa otwierały się na przybyszów z kraju nad Wisłą. Najpopularniejsze wówczas były emigracja do Niemiec, Kanady, Wielkiej Brytanii i Włoch. W tamtym okresie popularna była również emigracja Polaków do USA, która dziś jest raczej rzadkością. Wśród motywacji wyjeżdżających najczęściej znajdowały się czynniki ekonomiczne, w tym niskie płace i trudności w odnalezieniu się na rynku pracy po transformacji, ale też chęć zobaczenia świata.

Przełom stanowiło jednak wejście do Unii Europejskiej, co dało możliwość swobodnego poruszania się po mapie Europy w poszukiwaniu pracy. Ogromna fala emigracji rozpoczęła się już w 2004 roku i skierowała się głównie do krajów, które jako pierwsze otworzyły się na Polaków, a więc nie wymagały pozwoleń na pracę, tak jak Niemcy i Austria, które zmieniły przepisy dopiero w 2011 roku. Rozpoczęła się więc masowa emigracja do Irlandii, Wielkiej Brytanii oraz Szwecji.

Po wejściu do Unii Europejskiej zmieniła się struktura polskiej migracji – za granicę zaczęło wyjeżdżać dużo więcej osób młodych i z wyższym wykształceniem. Polacy na emigracji odnajdywali po pierwsze popyt na swoje usługi, a więc uciekali od ryzyka bezrobocia, ale przede wszystkim o wiele wyższe zarobki. Nie bez znaczenia była też możliwość nauki w innych krajach, z czego skorzystało wielu młodych ludzi.

Emigracja z Polski dzisiaj

Mimo iż liczba Polaków na emigracji wciąż jest ogromna, wyjazdy do pracy za granicę nie są już aż tak kuszące jak kiedyś. Z badania Work Service z marca 2018 roku wynika, że wciąż niemal 12% dorosłych Polaków rozważało emigrację w ciągu najbliższych 12 miesięcy, ale jest to wynik niski w porównaniu do marca 2015 roku, gdy odsetek ten wynosił ponad 20%.

Problem stanowi to, że co piąty ankietowany wskazuje, że jeśli zdecyduje się na emigrację z Polski, nie zamierza już do ojczyzny wracać. Niechęć do powrotu jest widoczna również wśród tych, którzy zdążyli już wyjechać, pomimo tego, że kolejne rządy próbują ich do tego skusić w taki czy inny sposób. Warto przy tym podkreślić, że jeszcze w pierwszej dekadzie XXI wieku, polska emigracja zarobkowa często była emigracją sezonową lub czasową, a dziś Polacy chętniej wyjeżdżają na stałe i budują swoje życie na obczyźnie. Dużą popularnością wśród badanych cieszyła się emigracja do Holandii, Szwecji, Norwegii i Niemiec.

Emigracja zarobkowa wiecznie żywa

Choć w ostatnich latach w Polsce zwiększyła się pensja minimalna i poprawiły się warunki pracy, zarobki za granicą wciąż są o wiele wyższe niż nasze pensje, co szczególnie odczuwają osoby na nisko opłacanych stanowiskach. Niska krajowa stopa bezrobocia, którą chwalimy się od kilku lat (pomijamy oczywiście obecną sytuację związaną z pandemią), daje złudzenie, że w Polsce jest ogromny popyt na pracę. Emigracja zarobkowa wciąż jest jednak powodowana nie tylko wyższymi pensjami, ale i trudnością ze znalezieniem odpowiedniej pracy w swoim miejscu zamieszkania. Paradoksalnie, czasem bardziej logiczny wydaje się wyjazd za granicę, gdzie zdobędziemy wyższe zarobki, niż do województwa obok, w którym wcale może nie być lepiej.

Nie zmienia to jednak faktu, że pogoń za pracą zdecydowanie nie jest już głównym powodem emigracji w Polsce. Najważniejszą przyczyną jest dążenie do lepszych zarobków, a obok tego szukanie wyższego standardu życia oraz lepszych warunków socjalnych. Na pytanie, czy jest to warte mierzenia się ze wszystkimi wyzwaniami, jakie stawia emigracja, trudno znaleźć jednoznaczną odpowiedź.

 

Szybki kontakt
Infolinia
+48 61 250 45 65
LiveChat
Rozpocznij LiveChat
E-mail
biuro@internetowykantor.pl
Nasi konsultanci pracują
w dni robocze (pn-pt)
w godzinach 08:00 - 20:00