Krótka historia kapitalizmu

Czym jest kapitalizm?

Kapitalizm jest ustrojem społeczno-gospodarczym, który oparty jest na prywatnej własności produkcyjnej i czerpie z niej zyski, dlatego gospodarka kapitalistyczna nazywana jest również wolnorynkową. Ten typ ustroju gospodarczego przejawia się konkurencyjnymi cenami towarów i usług oraz istnieniem różnych instytucji finansowych. 

Krótka historia kapitalizmu

Każdy nowy ustrój rodzi się w bólach. Nie inaczej było z kapitalizmem, który swoje korzenie ma starożytności –  rozwijały się wtedy systemy proktokapitalistyczne. Początki współczesnego kapitalizmu narodziły się na przełomie XVIII/ XIX w. wraz z upadkiem feudalizmu i nachodzeniem rewolucji przemysłowej. Zwolennicy tego ustroju uważają, że gdyby nie kapitalizm, to na świecie dalej istniałaby feudalizm, nie byłoby gospodarki wolnorynkowej ani skoku cywilizacyjnego.

W pewnym sensie mają rację, lecz nie biorą pod uwagę, że ustrój ten nie rozpoczął się od wielkiego bumu przemysłowego, dzięki któremu dochód narodowy wystrzelił do góry jak rakieta. Wprowadzenie kapitalizmu to bardzo długotrwały proces, który rozpoczął się w 1820 roku i trwa do dziś. 

Kolejnym argumentem wysuwanym przez zwolenników kapitalizmu jest to, że przed nastaniem kapitalizmu ludziom żyło się bardzo źle. Dopiero wprowadzenie uprzemysłowienia i związanej z nim globalizacji (1870-1914) pozwoliło, na osiągniecie wyższego ekonomicznego poziomu. Niestety kapitalizm ma również swoją ciemną stronę, a jest to zmuszenie ubogiej ludności wiejskiej do migracji do miast za pracą. 

Początki kapitalizmu były bardzo trudne dla klasy robotniczej, ponieważ praca nie była w żaden sposób usankcjonowana prawnie – nie istniał żaden kodeks pracy według, którego należałoby zatrudniać pracownika. Dla tamtego okresu prawdziwa jest socjalistystyczna definicja kapitalizmu – „wyzysk człowieka przez człowieka”. Początkowo kapitalizm miał postać wolnorynkową, dopiero w połowie XIX zaczął przeradzać się w kapitalizm monopolistyczny. 

Współczesne rodzaje kapitalizmu  

Współcześnie występują  cztery rodzaje kapitalizmu:

anglosaski – występujący wUSA, Wielkiej Brytanii, Australii i Nowej Zelandii. Cechą charakterystyczną  jest rozbudowana własność prywatna przedsiębiorstw, która nie jest w żaden sposób uregulowana prawnie. W tym rodzaju występują niewielkie świadczenia socjalne;

reński – występuje wNiemczech, Austrii i Szwajcarii. Charakteryzuje się tym, że państwo nie ingeruje w krajową gospodarkę, tylko ją stymuluje;

nordycki – czyli socjaldemokratyczny. Pieniądze, które pozyskiwane są przez państwo, przeznaczane są na finansowanie świadczeń socjalnych;

państwowy – występuje we Francji. Państwo wykupuje prywatne przedsiębiorstwa, tworząc z nich  państwowe. Polityka gospodarcza państwa opiera się na inwestycjach w rozwój oraz eksport ograniczając przy tym konsumpcję wewnętrzną. Głównym gospodarczym celem jest zdobycie pozycji lidera w eksporcie. 

Jaki jest Polski kapitalizm?

Polski nie da się zakwalifikować do jednego rodzaju współczesnego kapitalizmu. Kapitalizm  naszego kraju ma kilka cech charakterystycznych:

• obecności dużej liczby spółek skarbu państwa, 

• około 1% wszystkich osób pracujących pracuje w spółkach państwowych,

• przywiązanie dużej uwagi do inwestycji zagranicznych,

• duża rola instytucji publicznych w ilości zatrudnianych osób,

• przewaga mikro i małych przedsiębiorstw,

• mała ilość związków zawodowych,

• liberalne zasady opodatkowania pracy,

• polski przedsiębiorca jest tradycjonalistą, który niechętnie podejmuje ryzyko nowatorskich rozwiązań.