Co się stało 77 lat temu w Bretton Woods?

Doświadczenia z pierwszej wojny światowej oraz zbliżający się koniec drugiej sprawiły, że trzeba było zainterweniować w zakresie stanu gospodarki światowej, której groził ogromny kryzys po wycieńczeniu jej największymi konfliktami w historii. Ówczesny prezydent USA Franklin Delano Roosevelt postanowił zwołać konferencję, która miała przygotować scenariusze walki z problemami finansowymi, które wystąpią po zakończeniu konfliktu zbrojnego. 

Właśnie dlatego w trzech pierwszych tygodniach lipca 1944 r. w Bretton Woods, 44 wydelegowane zespoły negocjacyjne z różnych państw rozmawiały na temat wyzwań ekonomicznych, które będą czekać świat w najbliższym czasie.

Po co konferencja w trakcie wojny? 

Konferencja odbyła się w pierwszych tygodniach lipca w Bretton Woods. Zakończenie II wojny światowej sprawiło, że USA wysunęły się na pozycję mocarstwa. Głównym powodem zwołania konferencji była potrzeba opracowania systemu walutowego, który obowiązywałby po zakończeniu konfliktu. Podczas wojen zawieszana była wymienialność waluty na złoto, jednak kolejne niepowodzenia sprawiły, że konieczne było znalezienie lepszego systemu dla światowej gospodarki. Potrzebna była poprawa warunków handlu międzynarodowego oraz niedopuszczenie do powtórki z czasów wielkiego kryzysu z przełomu lat 20. i 30. Uczestnicy konferencji chcieli opracować system bardziej efektywny niż ten oparty na złocie. W Bretton Woods jako podstawa została ustalona wymienialność dolara amerykańskiego na złoto. 

Jakie ustalenia zostały poczynione?

Podczas konferencji zostały ustalone wielostronne ramy globalnej współpracy na rzecz stabilności markroekonomicznej, handlu i rozwoju. Po doświadczeniach z lat wojennych, przywódcy państw doszli do wniosku, że globalna stabilność finansowa jest bardzo istotna, aby uniknąć nastrojów, które podsycają niekorzystne ideologie, tak jak było w przypadku kończącego się konfliktu. Podstawą systemu z Bretton Woods była bezpośrednia wymienialność USD na złoto. Rząd USA zadeklarował wymianę dolarów na złoto po ustalonej cenie 35 dolarów za jedną uncję złotego kruszcu dla zagranicznych banków centralnych. Waluty innych krajów natomiast miałyby być wymienialne po stałym kursie na walutę USA, co zapewniłoby dolarowi tytuł najważniejszej waluty świata. 

Powołany został Międzynarodowy Fundusz Walutowy, którego celem miało być stabilizowanie kursów walut narodowych. Każde państwo, które przystąpiło do MFW było zobowiązane do utrzymywania wymienialności własnej waluty na złoty kruszec. Celem tego zabiegu było zapewnienie stabilności waluty, gospodarek państw członkowskich oraz wzmocnienie ich na rynku finansowym. Wszystkie te działania miały pozytywnie oddziaływać na handel międzynarodowy. Oprócz MFW podczas konferencji została również powołana jeszcze jedna ważna instytucja, a mianowicie Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, nazywany również Bankiem Światowym. Miał on za zadanie udzielać państwom kredytów na odbudowę infrastruktury po wojnie. 

Powody upadku systemu z Bretton Woods

Niestety system z Bretton Woods nie przetrwał próby czasu. Do jego schyłku przyczyniło się kilka elementów, a ostatecznie zaważyła o nim decyzja z 1971 roku prezydenta Nixona, który zawiesił wymienialność dolara na złoto. Jedną z przyczyn upadku był również wzrost podaży USD w stosunku do ilości złota. Wiele państw chciała zwiększać rezerwy walutowe, ponieważ handel międzynarodowy zaczął się intensywnie rozwijać, a dolar był zdecydowanie wygodniejszym środkiem płatniczym niż złoto. 

Finalnie kres systemowi z Bretton Woods położyła dewaluacja dolara oraz wprowadzenie kursu płynnego w 1973 roku. W wyniku tych wydarzeń zostały wprowadzone nowe zasady funkcjonowania Międzynarodowego Funduszu Walutowego, który zresztą działa do dzisiaj. 

Co przetrwało do dzisiaj z konferencji? 

Jeżeli na to globalne porozumienie spojrzymy z perspektywy długofalowej, to nie można się nie zgodzić, że doprowadziło ono do znaczącego wzrostu dobrobytu w skali światowej. Ustalenia systemu niestety nie przerwały do dzisiaj. Jednak zarówno instytucja Międzynarodowego Funduszu Walutowego oraz Banku Światowego, mimo że zakres ich działań uległ zmianie od czasu upadku systemu Bretton Woods, to jako organizacje międzynarodowe funkcjonują cały czas.