CBDC. Co to? Czyli o pieniądzu cyfrowym banku centralnego

Pieniądze są nieodłączną częścią naszego życia. Kojarzą nam się głównie z robieniem zakupów czy opłacaniem rachunków. Należy jednak pamiętać, że to również od nich zależy jakość naszego życia czy chociażby poczucie bezpieczeństwa. Powszechnie używanymi środkami płatniczymi są waluty fiducjarne (tradycyjne) dostępne w formie fizycznej (gotówki) oraz pieniądza elektronicznego. Wydaje się, że są one wystarczające. Czy więc konieczne jest wprowadzanie kolejnych rodzajów pieniądza jak np. pieniądz cyfrowy banku centralnego? Wyjaśniamy co to CBDC i czy jest konieczny.

Rodzaje walut fiducjarnych

Pierwszą i zarazem najstarszą formą polskiego złotego jest oczywiście gotówka. Fizyczne monety i banknoty zapewniają anonimowość, jednak gdy jest ich naprawdę dużo, stają się niewygodne do przechowywania. Bardziej problematyczne staje się także realizowanie za pomocą gotówki transakcji opiewających na pokaźne sumy.

Inną formą pieniądza jest pieniądz elektroniczny, który doczekał się swojej definicji 12 lipca 2013 r. w wyniku nowelizacji ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych. Zgodnie z art. 2 pkt 21a. wspomnianej ustawy jest on „wartością pieniężną przechowywaną elektronicznie, w tym magnetycznie, wydawaną, z obowiązkiem jej wykupu, w celu dokonywania transakcji płatniczych, akceptowaną przez podmioty inne niż wyłącznie wydawca pieniądza elektronicznego”. Jego wydawanie oraz świadczenie usług płatniczych w charakterze krajowej instytucji pieniądza elektronicznego wiąże się z uzyskaniem odpowiedniej zgody KNF. Wydawać by się mogło, że limit form pieniądza fiducjarnego został wyczerpany. Nic bardziej mylnego.

CBDC. Co to?

Rozwijając ten skrót, dowiadujemy się, że CBDC to akronim od angielskiego wyrażenia Central Bank Digital Currency. Według BIS (Bank of International Settlements), czyli Banku Rozrachunków Międzynarodowych pieniądz CBDC to „zobowiązanie banku centralnego będące środkiem transakcyjnym i służące do przechowywania wartości w postaci zdematerializowanej (zapisy elektroniczne)”. Jest to więc nic innego, jak cyfrowy pieniądz tworzony przez bank centralny. W odróżnieniu do pieniądza elektronicznego wykorzystuje on najczęściej technologię blockchain lub DLT (Distributed Ledger Technology) czyli technologie rozproszonego rejestru.

Niektórzy zastanawiają się „jaki będzie kurs CBDC?” Padają również pytania o to, gdzie kupić CBDC jak już powstanie? Oczywiście, nie można być pewnym przyszłości. Jednak w przypadku wymiany pieniądza elektronicznego lub fizycznego na CBDC rozsądnym wydaje się stosunek 1:1 w obrębie tej samej waluty (np. PLN do e-PLN).

Dodatkowo warto wiedzieć, że przechowywanie cyfrowego pieniądza będzie miało miejsce na kontach obywateli w banku centralnym, a nie w bankach komercyjnych. W związku z powyższym zakup CBDC będzie możliwy najprawdopodobniej u emitenta cyfrowej waluty lub we wskazanych przez niego miejscach.

Czy warto wprowadzać CDBC?

Główną zaletą systemów wymiany wartości opartych na blockchainie lub technologii DLT jest fakt, że potrafią one być szybsze oraz tańsze od aktualnie używanych (np. SWIFT). Dodatkowo mogą funkcjonować 24h/7. Nawet przelewy do innych państw mogą być rozliczane w trakcie weekendu w ciągu kilku sekund. I przy tym kosztują niewiele w porównaniu do systemu tradycyjnego. Wprowadzenie CBDC usprawni zatem płatności transgraniczne. Nada także emitentowi kontrolę nad tą formą pieniądza.

Warto dodać, że w krajach takich jak Bahamy, Nigeria czy Kambodża pieniądz w formie CBDC już funkcjonuje. Powyższe kraje pokazały, że Central Bank Digital Currency zwiększa dostępność do usług bankowych dla wszystkich obywateli kraju. Nawet osoby ubogie, które wcześniej nie posiadały kont bankowych, otrzymując dostęp do rachunku w banku centralnym, zostały włączone do obrotu gospodarczego.

Badania nad CBDC

Projekty nad wprowadzeniem cyfrowego pieniądza emitowanego przez bank centralny prowadzone są w wielu krajach. W Chinach do tematu podchodzi się bardzo poważnie. E-Yuan już został udostępniony milionom obywateli, którzy testują nową formę pieniądza. Z racji mocnego zaangażowania Państwa Środka w rozwój CBDC, inne kraje (zwłaszcza największe gospodarki świata) nie chcą „zostać w tyle”.

Nowa forma pieniądza niesie za sobą jednak kilka zagrożeń, ponieważ cyfrowy pieniądz jest programowalny. Oznacza to, że można wskazać gdzie, na co i kiedy środki mogą zostać wykorzystane. Dodatkowo, skoro każdy obywatel będzie mieć swoje konto w banku centralnym, może to doprowadzić do zmniejszenia atrakcyjności banków komercyjnych na rynku, gdyż świadczone przez nie usługi okażą się droższe. Pełne wprowadzenie CBDC wiązałoby się również z totalną przebudową systemu bankowego. Dlatego też rozsądnym wydaje się pozostawienie pozostałych dwóch form pieniądza jako alternatywy do dokonywania płatności.