Co warto wiedzieć o NBP?

Użytkownicy serwisu InternetowyKantor.pl mogą w wygodny sposób sprawdzić kursy walut, podawane przez Narodowy Bank Polski. Ustalanie średnich notowań euro, franka lub dolara, jest tylko jednym z mniej ważnych zadań tej instytucji. Dlatego przygotowaliśmy artykuł, który przybliża działalność NBP. Dzięki poniższym ciekawostkom oraz informacjom, można dowiedzieć się znacznie więcej o najważniejszym polskim banku.

1) Narodowy Bank Polski działał już w 1924 r. Wtedy wspomniana instytucja nosiła jeszcze nazwę Banku Polskiego. Jej utworzenie jest zasługą wybitnego ekonomisty, Władysława Grabskiego. Dzięki temu mężowi stanu, nowy i silny złoty zajął miejsce marki polskiej. Markę polską wcześniej emitowała Krajowa Kasa Pożyczkowa (KKP). Po sześciu latach niepodległości, waluta „drukowana” przez KKP, miała już bardzo niską wartość ze względu na szalejącą inflację. Wprowadzenie złotego i utworzenie Banku Polskiego było jednym z największych sukcesów II Rzeczpospolitej.    

ZWRÓĆ UWAGĘ: Złoty w 1924 roku, zastąpił markę polską. Wtedy też utworzono nowoczesny bank centralny (Bank Polski).

2) Nazwa „Narodowy Bank Polski” została wprowadzona po II wojnie światowej. Odrodzoną instytucję szybko przekształcono w organ realizujący cele gospodarki centralnie planowanej. Działania NBP były uzależnione od decyzji politycznych i administracyjnych. Narodowy Bank Polski prócz kredytowania kolejnych planów gospodarczych, prowadził rozliczenia międzynarodowe i poprzez podległy PKO BP (w latach 1975 – 1987) oferował podstawowe produkty finansowe dla ludności (konta, kredyty, książeczki mieszkaniowe).

ZWRÓĆ UWAGĘ: W latach PRL-u, Narodowy Bank Polski był podporządkowany kolejnym ekipom rządowym i partyjnym.

3) Po 1990 r. NBP musiał przystosować się do zmiany systemu gospodarczego. Jednym z najważniejszych wyzwań było wprowadzenie częściowej wymienialności złotego. Później (tzn. w 1995 r.), Narodowy Bank Polski przeprowadził udaną denominację. Obniżenie nominałów w stosunku 1:10 000 było połączone z emisją nowych monet i banknotów. Zmienił się również międzynarodowy symbol polskiej waluty (z PLZ na PLN). Konstytucja z 1997 r. potwierdziła nowy status Narodowego Banku Polskiego. Zgodnie z najważniejszą ustawą, NBP stał się wyłącznym bankiem emisyjnym oraz instytucją, która kreuje politykę pieniężną (poprzez Radę Polityki Pieniężnej). Fundamentalną zasadą jest niezależność Narodowego Banku Polskiego od działań rządu.

ZWRÓĆ UWAGĘ: Niezależność od decyzji rządu to kluczowa zasada działania NBP.

4) Obecnie Narodowy Bank Polski ma trzy podstawowe funkcje. Jako wyłączny emitent pieniądza, NBP odpowiada za czas wprowadzenia kolejnych banknotów i monet do obiegu. Prócz tego Narodowy Bank Polski musi regulować podaż pieniądza (np. poprzez zmiany stóp procentowych). W stosunku do banków komercyjnych, NBP jest pożyczkodawcą ostatniej instancji. Dlatego Narodowy Bank Polski może ratować bank komercyjny przed utratą płynności. Takich sytuacji trzeba unikać, więc NBP regularnie monitoruje wyniki sektora bankowego. Ważnym zadaniem banku centralnego jest także prowadzenie obsługi bankowej budżetu państwa oraz rachunków należących do instytucji państwowych (np. rządu, urzędów centralnych, urzędów skarbowych i ZUS-u).

ZWRÓĆ UWAGĘ: Narodowy Bank Polski kontroluje podaż pieniądza poprzez stopy procentowe, operacje na rynku finansowym i określenie stopy rezerw obowiązkowych (tzn. tej części depozytów, którą banki muszą przechowywać na rachunkach w NBP). 

5) Ważnym zadaniem Narodowego Banku Polskiego jest również utrzymywanie rezerw walutowych. Pod koniec czerwca 2015 r. łączna wartość rezerw NBP wyniosła 104,61 miliarda dolarów (ok. 391 736 mld zł). Rezerwy NBP składają się głównie z walut obcych (94% ogólnej wartości w czerwcu 2015 r.) oraz złota monetarnego (4% wartości). Większość rezerwowych środków jest inwestowana w obligacje najbardziej wiarygodnych krajów. Łączna wartość rezerw NBP jest prawie o jedną trzecią wyższa od kwoty, która w 2015 r. ma wpłynąć do budżetu. Spore rezerwy NBP zabezpieczają wartość polskiej waluty i mogą być używane w wielu sytuacjach (np. do wsparcia systemu bankowego). Ewentualne zyski z rezerw walutowych zasilają budżet centralny. Warto wspomnieć, że w 2013 r. Narodowy Bank Polski wspomógł państwową kasę poprzez wpłacenie 5,3 miliarda złotych. Ta kwota stanowiła 1,90% wszystkich dochodów budżetowych. Rok później nie było już podobnej wpłaty, ze względu na ujemny wynik finansowy NBP.

ZWRÓĆ UWAGĘ: NBP posiada rezerwy znacznie większe od dochodów budżetu państwa. Większość rezerwowych środków jest przechowywana w walutach.

6) Prócz nadzoru nad systemem płatniczym i działalności analitycznej, Narodowy Bank Polski obserwuje również notowania złotego w relacji do najważniejszych walut (np. euro i dolara). Od 12 kwietnia 2000 r. te notowania zmieniają się bez dodatkowych ograniczeń. Przed wprowadzeniem całkowicie płynnego kursu krajowej waluty, III Rzeczpospolita stosowała inne rozwiązania: system sztywnego kursu walutowego (1990 r. – 1991 r.), system pełzającej dewaluacji (1991 r. – 1995 r.) i system pełzającego pasma (1995 r. – 2000 r.). Uwolnienie notowań złotówki nie wyklucza sporadycznych interwencji NBP. Przy pomocy rezerw walutowych, Narodowy Bank Polski może np. wykonywać transakcje na rynku walutowym (FOREX), które stabilizują złotego.

ZWRÓĆ UWAGĘ: Mimo płynnego kursu złotego, Narodowy Bank Polski może czasem wpływać na wartość krajowej waluty poprzez interwencje walutowe lub ich zapowiedzi (przykład: interwencja NBP z czerwca 2011 r.).